Hub And Spoke Là Gì? Ứng Dụng Mô Hình Hub & Spoke Vào Vận Tải Hàng Hóa

Mô hình Hub and Spoke là bí quyết giúp các ông lớn logistics, hàng không và vận tải biển tối ưu hóa mạng lưới, cắt giảm chi phí và nâng cao tốc độ. Hub and Spoke là một trong những chiến lược quản lý vận tải nổi tiếng và hiệu quả nhất hiện nay. Từ các hãng hàng không hàng đầu như Vietnam Airlines đến các đơn vị giao hàng nhanh tại Việt Nam, tất cả đều đang vận hành theo nguyên lý cốt lõi của Hub & Spoke. Bài viết này của MONA Software sẽ giúp bạn tìm hiểu chuyên sâu về mô hình Hub and Spoke là gì, cơ chế hoạt động và những ứng dụng thực tế đột phá của nó trong ngành vận tải hiện đại.

Mô hình Hub and Spoke là gì?

Mô hình Hub and Spoke (hay còn gọi là mô hình “Trục bánh xe và Nan hoa”) là một phương pháp tổ chức và tối ưu hóa mạng lưới vận tải, logistics phổ biến nhất trên thế giới hiện nay. Mục tiêu cốt lõi của hub and spoke model là giảm chi phí vận hành và tăng hiệu suất vận chuyển bằng cách thay thế các tuyến đường trực tiếp riêng lẻ bằng một hệ thống tập trung.

Mô hình Hub and Spoke được phát triển lần đầu tiên trong ngành hàng không bởi hãng Delta Airlines vào những năm 1950. Sự thành công vang dội của mô hình này sau đó được Federal Express (FedEx) áp dụng triệt để vào thập niên 1970 để thiết lập mạng lưới chuyển phát nhanh toàn cầu.

Hiện nay, mô hình Hub & Spoke đã trở thành tiêu chuẩn vận hành, được ứng dụng rộng rãi trong gần 90% các dịch vụ giao hàng và vận tải trên thế giới, bao gồm các ông lớn như DHL, UPS, và các công ty logistics hàng đầu tại Việt Nam trong lĩnh vực hàng không, hàng hải và vận chuyển đường bộ. Mô hình này được coi là giải pháp then chốt giúp duy trì lưu thông hàng hóa hiệu quả, đặc biệt trong các giai đoạn thách thức như đại dịch.

→ Xem thêm: Track & trace là gì? Ứng dụng track & trace trong vận tải quốc tế

Ưu và nhược điểm của mô hình Hub and Spoke

Khi đã hiểu rõ mô hình Hub and Spoke là gì, bạn sẽ thấy được Hub and Spoke mang lại sự tối ưu hóa vượt trội so với các phương thức vận tải truyền thống, nhưng cũng đi kèm với một số rủi ro quản lý cần được kiểm soát chặt chẽ.

Ưu điểm nổi bật của Hub and Spoke

Mô hình Hub and Spoke đã trở thành giải pháp hàng đầu trong tối ưu hóa logistics nhờ các lợi ích kinh tế và vận hành sau:

• Gia tăng hiệu quả kinh tế: Bằng cách tập trung khối lượng hàng hóa khổng lồ tại các Hub logistics trung tâm, mô hình này cho phép doanh nghiệp lấp đầy tải trọng các phương tiện vận chuyển lớn trên các tuyến chính. Điều này giúp giảm giá thành vận chuyển trên mỗi đơn vị hàng hóa, tạo ra lợi thế cạnh tranh đáng kể trên thị trường vận tải.
• Tối ưu hóa quá trình và chi phí vận chuyển: Mô hình Hub and Spoke giúp giảm đáng kể số lượng tuyến đường riêng lẻ (so với mô hình Point-to-Point). Thay vì cần nhiều tuyến bay/tuyến xe nhỏ, chỉ cần các tuyến kết nối Hub với các Spoke và tuyến giữa các Hub với nhau.
• Nâng cao tần suất và chất lượng dịch vụ: Nhờ kết nối tập trung, doanh nghiệp có thể tăng số lượng chuyến hàng, chuyến bay trên các tuyến chính ra vào Hub, từ đó giảm thời gian chờ đợi và nâng cao độ tin cậy của dịch vụ. Điều này đặc biệt quan trọng trong lĩnh vực vận chuyển hàng hóa nhanh.
• Mở rộng mạng lưới dễ dàng: Khi muốn mở rộng thị trường, doanh nghiệp chỉ cần thêm một Spoke mới và kết nối nó với Hub hiện tại, thay vì phải thiết lập toàn bộ tuyến đường trực tiếp đến mọi điểm đích khác.

Nhược điểm mô hình Hub and Spoke

Bên cạnh các lợi ích, khi áp dụng Hub and Spoke model, doanh nghiệp cần đối mặt với những nhược điểm sau:

• Tính phụ thuộc cao vào Hub trung tâm: Do vai trò điều phối trọng yếu, bất kỳ sự cố nào xảy ra tại Hub đều có thể gây hiệu ứng domino, làm gián đoạn nghiêm trọng và tê liệt toàn bộ mạng lưới vận tải. Vì thế, việc đảm bảo an ninh, an toàn và quy trình vận hành thông suốt tại các Hub là yêu cầu bắt buộc và tốn kém chi phí đầu tư.
• Thiếu tính linh hoạt và tăng thời gian trung chuyển: Hàng hóa thường phải đi đường vòng qua Hub trước khi đến đích, thay vì đi thẳng (Point-to-Point). Điều này có thể làm tăng tổng thời gian vận chuyển đối với một số tuyến ngắn hoặc tuyến có lưu lượng lớn. Mặt khác, hàng hóa phải trải qua nhiều khâu xếp dỡ, phân loại tại Hub, làm tăng nguy cơ hư hỏng hoặc thất lạc nếu quy trình quản lý không hiệu quả.
• Chi phí đầu tư ban đầu lớn: Việc xây dựng, trang bị hệ thống phân loại tự động và duy trì các Hub logistics quy mô lớn đòi hỏi một khoản đầu tư cơ sở hạ tầng và công nghệ thông tin ban đầu rất lớn.

Ứng dụng của mô hình Hub and Spoke

Mô hình Hub and Spoke hiện đang được Việt Nam ứng dụng vào rất nhiều các lĩnh vực khác nhau. Hàng không, vận tải đường bộ, hàng hải của Việt Nam đều đang áp dụng mô hình này. Cụ thể cho từng lĩnh vực đang ứng dụng mô hình Hub & Spoke như sau:

Hàng không

Hãng hàng không Vietnam Airlines đang dùng mô hình Hub & Spoke để tạo nên các điểm trục và trung chuyển có lợi cho các đường bay. Chẳng hạn như từ Đà Nẵng – Huế hành khách có thể dễ dàng bay đến Paris thông qua Hub hàng không của Vietnam Airlines tại Hà Nội hoặc TP HCM.

Mô hình này đã giúp Vietnam Airlines tăng nhiều đường bay hơn để phục vụ thi trường. Chúng mang đến rất nhiều lợi ích cho Vietnam Airlines. Chẳng hạn như:

• Có cơ hội phục vụ được cho nhiều đối tượng khách hàng hơn.
• Tăng giá trị kinh tế, điều tiết không lưu dễ dàng và hiệu suất hoạt động hoàn hảo hơn.
• Tiết kiệm chi phí cho các đường bay, dịch vụ hàng không với Hub & Spoke.
• Tần suất hoạt động của Vietnam Airlines sẽ tốt hơn trên thị trường hàng không.

Vận chuyển, giao nhận hàng hoá

Trong lĩnh vực logistics và giao nhận hàng hóa, mô hình Hub and Spoke được sử dụng rất nhiều, đặc biệt là các đơn vị chuyển phát nhanh và thương mại điện tử (e-commerce) tại Việt Nam, tiêu biểu như TikiNow (giao hàng 2h) và nhiều công ty vận tải khác. Mô hình này đã giúp cho nhiều đơn vị vận chuyển cạnh tranh tốt khi giao hàng kể cả chưa có nhiều kinh nghiệm quản lý vận tải.

Các công ty thiết lập những trung tâm phân loại và trung chuyển hàng hóa quy mô lớn (Hub logistics) tại các khu vực trung tâm hoặc chiến lược. Hàng hóa được thu gom từ các điểm Spoke (điểm nhận hàng, cửa hàng, kho nhỏ) về Hub để xử lý, phân loại tập trung, sau đó mới được phân phối đến các điểm Spoke khác (điểm giao hàng, bưu cục vệ tinh) và cuối cùng là đến tay khách hàng.

Hàng hải

Hàng hải cũng gặp nhiều khó khăn khi nhiều tàu thuyền không thể cập bến vì dịch Covid-19. Nhiều hàng hóa vận chuyển đi và đến theo hàng hải Việt Nam đã gặp khó khăn. Khi áp dụng mô hình Hub and Spoke hàng hải đã vận hành tốt hơn. Không còn hiện tượng ách tắc giao thông hay giao hàng chậm trễ. Thông thường kinh tế, hàng hóa của các nước thông qua đường hàng hải cũng trở nên dễ dàng hơn.

Mô hình này đã tạo nên một kỳ tích cho ngành hàng hải. Mọi vấn đề về vận chuyển hàng hóa được khắc phục tốt hơn, hiệu quả cao hơn. Dịch vụ này đã giúp thông thương hàng hải đáp ứng được nhu cầu xuất hàng trong nước. Đặc biệt là tạo giải pháp nhập hàng từ nước ngoài dễ dàng hơn bao giờ hết.

Như vậy, mô hình Hub and Spoke đóng vai trò to lớn giúp các đơn vị vận chuyển, giao nhận hàng hóa tại Việt Nam giải quyết bài toán tốc độ và chi phí, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện tử và giao hàng chặng cuối. Mô hình này cho phép doanh nghiệp tập trung hàng hóa tại các Hub logistics để phân loại và trung chuyển hiệu quả, giảm thiểu số lượng tuyến đường trực tiếp. Tuy nhiên, việc thiết lập và vận hành một mạng lưới Hub and Spoke quy mô lớn đi kèm với những thách thức quản lý khổng lồ.

Nhiều doanh nghiệp đã ứng dụng mô hình Hub and Spoke nhưng vẫn gặp khó khăn lớn trong việc quản lý và tối ưu hóa vận tải. Nguyên nhân chính là thiếu một hệ thống quản lý vận tải tổng thể, thông minh để quản lý luồng hàng hóa phức tạp và xử lý các vấn đề phát sinh, cụ thể:

• Thiếu đồng bộ thông tin: Giữa các bộ phận (kho, điều phối, kế toán) và các đối tác vận chuyển, dẫn đến việc ra quyết định chậm trễ và sai sót trong quá trình trung chuyển tại Hub.
• Xử lý chậm các tình huống phát sinh: Hàng hóa bị thất lạc, xe hư hỏng, thay đổi lộ trình trong quá trình giao hàng từ Hub đến các điểm Spoke, ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm khách hàng và uy tín dịch vụ.
• Khó khăn trong đánh giá hiệu suất vận tải: Do thiếu dữ liệu thực tế và tức thời về hiệu quả hoạt động của từng tuyến, từng Hub hay từng phương tiện, dẫn đến việc tối ưu hóa chi phí không chính xác.
• Sai sót và lãng phí thời gian do các tác vụ thủ công: Các giấy tờ, chứng từ và sai sót nghiệp vụ lặp đi lặp lại, đặc biệt trong việc đối soát chi phí vận chuyển.
• Khả năng tối ưu hóa thấp: Khó tối ưu hóa được tải trọng, lộ trình gom hàng và phân phối từ Hub ra các Spoke, gây lãng phí nhiên liệu và chi phí logistics.

Phần mềm quản lý vận tải MONA TMS được thiết kế để giải quyết triệt để những thách thức trên, giúp doanh nghiệp khai thác tối đa lợi thế của mô hình Hub and Spoke. Với các tính năng quản lý vận hành toàn diện, MONA TMS giúp doanh nghiệp chuyển từ quản lý thụ động sang chủ động, từ xử lý đơn lẻ sang tối ưu hóa hệ thống.

MONA TMS mang đến các tính năng then chốt, giải quyết cụ thể từng vấn đề của doanh nghiệp, đó là:

• Lập kế hoạch và tối ưu hóa lộ trình tự động: Phần mềm MONA TMS tự động đề xuất lộ trình gom hàng và phân phối tối ưu nhất, tính toán tải trọng phù hợp cho từng phương tiện. Điều này giúp tiết kiệm chi phí nhiên liệu và giảm thời gian vận chuyển giữa Hub và các Spoke.
• Theo dõi vận hành trực tuyến: Hệ thống Track & Trace của phần mềm vận tải giúp giám sát vị trí xe, tình trạng giao hàng theo thời gian thực. Tài xế xác nhận giao hàng bằng chứng từ điện tử (e-POD) ngay trên ứng dụng di động, đảm bảo đồng bộ thông tin và minh bạch tuyệt đối.
• Cổng thông tin đối tác: Phần mềm MONA TMS cung cấp nền tảng tập trung để giao việc, quản lý hợp đồng và tự động hóa quy trình đối soát chi phí vận tải với đối tác, loại bỏ sai sót và giảm thiểu thời gian xử lý thủ công.
• Quản lý sự cố phát sinh: Hệ thống tự động cảnh báo khi có các sự cố như rễ giờ, xe đi sai lộ trình, hủy đơn,… Nhân viên điều phối có thể can thiệp, thay đổi lịch trình hoặc phân công lại tài xế ngay lập tức, giúp xử lý nhanh các tình huống phát sinh và giảm thiểu rủi ro hiệu ứng Domino trong mạng lưới Hub and Spoke.
• Phân tích dữ liệu và báo cáo hiệu suất: Cung cấp các báo cáo chuyên sâu về chi phí, thời gian giao hàng, năng suất của từng Hub và từng tài xế. Dữ liệu thực tế là cơ sở để doanh nghiệp liên tục cải tiến và tối ưu hóa hệ thống Hub and Spoke.

Việc áp dụng MONA TMS không chỉ là số hóa quy trình, mà là một bước chuyển mình chiến lược, giúp doanh nghiệp vận tải làm chủ mạng lưới Hub and Spoke phức tạp, đạt được tính kinh tế nhờ quy mô cao nhất và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường logistics! Liên hệ ngay HOTLINE 1900 636 648 để được tư vấn giải pháp vận tải phù hợp nhất với doanh nghiệp của bạn nhé!

Mô hình Hub and Spoke chính là giải pháp chiến lược hàng đầu giúp các doanh nghiệp vận tải và logistics đạt được hiệu suất tối ưu và lợi ích kinh tế nhờ quy mô. Việc tập trung nguồn lực tại các Hub logistics không chỉ giúp tối ưu hóa mạng lưới vận tải mà còn là chìa khóa để giảm chi phí và nâng cao tốc độ giao hàng. Với những ưu điểm vượt trội, Hub and Spoke model chắc chắn sẽ tiếp tục là nền tảng vững chắc cho sự phát triển của ngành logistics toàn cầu trong tương lai.